Kraków: Lubostroń 22G lok. 7, +48 12 44 55 665 | Lipska 4 lok. 10, +48 12 307 5 665 | Wrocławska 53A, +48 12 307 3 665
Uzębienie człowieka jest niezwykle mocne. Potrafi przetrwać eksplozje i bardzo poważne wypadki, a nawet katastrofy lotnicze. Wytrzymuje temperaturę zbliżoną nawet do 1600° C. Z tego powodu ludzkie zęby są bardzo dobrym materiałem do identyfikacji człowieka, którego ciało zostało zniszczone w katastrofie lub odkryte wiele lat po śmierci.
Nauka zajmująca się tego typu przypadkami to odontologia kryminalistyczna. Ekspertyza odontologiczna na podstawie ludzkiego uzębienia potrafi dość precyzyjnie odpowiedzieć na pytania kim był i jak wyglądał człowiek żyjący kilkadziesiąt, a nawet kilkaset lat temu.
Nie ma dwóch identycznych układów linii, nie ma dwóch identycznych układów zębów. Między innymi z tego właśnie powodu badanie zębów pozwala dokładnie ustalać tożsamość osoby do której należały. Badanie zębów w kryminalistyce pozwala na uwzględnienie cech wrodzonych człowieka takich jak na przykład nieprawidłowości w ich liczbie, anomalie zgryzu, budowy korony, niedorozwój szkliwa, ale również nabyte cechy charakterystyczne zębów powstałe w wyniku chorób, leczenia dentystycznego, specyfikacji mocowania protez, implantów, licówek.
Czasami ciało człowieka może być na tyle zniszczone przez różne mechanizmy, że trudno jest uzyskać jakikolwiek materiał DNA, czy też odciski linii papilarnych. Co ciekawe technicy kryminalni na podstawie ludzkiego uzębienia są w stanie z dużym prawdopodobieństwem określić nie tylko wiek i płeć człowieka, ale często również jego… zawód. Odwapnienie szkliwa z osadzonym na nim pyłem cukrowym może świadczyć o tym, że dana osoba była z zawodu piekarzem lub cukiernikiem. Silne starcie koron zębów może być wskazówką że osoba wykonywała zawód kamieniarza (wytarcie na skutek pyłu kamiennego). Znowu zęby wykruszone mogą świadczyć, że osoba za życia mogła być szewcem lub krawcem (zęby pomagały w przytrzymywaniu igły lub gwoździ).
Karta dentystyczna i zdjęcia rentgenowskie mogą dostarczać bardzo wielu ważnych dowodów. Stomatolog na podstawie zębów może określić wiek osoby, płeć, a nawet pozycję społeczną (m.in. na podstawie dbałości o higienę jamy ustnej, uzupełnień protetycznych).
„Podstawą identyfikacji człowieka są cechy badanego materiału. Układ zębów jest dla każdego człowieka indywidualny i niepowtarzalny. Badania antropologii i medycyny sądowej potwierdzają, że nie istnieją dwie osoby o identycznym uzębieniu. Podczas badań identyfikacyjnych biegły porównuje ślady zębów znajdujące się na zakwestionowanym materiale z materiałem porównawczym pobranym od podejrzanego. Podczas takiej analizy bierze się pod uwagę m.in. anatomiczne cechy rzędu zębowego, jego wielkość (brak/nadliczbowość zębów), poziom krzywizny, występowanie odstępów między zębami (tzw. diastema), anomalie zgryzu, a także cechy oddzielnych zębów, np. rozmiary korony zębów, położenie, wielkość i forma reliefu szkliwa na powierzchni zębów, występowanie ubytków, uzupełnień i plomb.”
Częścią odontologii kryminalistycznej jest odontoskopia, która bada ślady powstałe w wyniku działania układu stomatognatycznego**. Odontoskopia ma szerokie zastosowanie m.in. w sprawach karnych, gdzie sprawca pozostawia ślady ugryzień na ciele ofiary. Dzięki tym śladom można skutecznie zweryfikować osobę, która dopuściła się takich przestępstw jak zgwałcenie, czy zabójstwo ale również w wypadku patologii rodzinnych takich jak molestowanie dzieci. „Czasami doznawany przez dziecko ból jest na tyle silny, że dochodzi do samookaleczenia przez ugryzienie. Dziecko, wobec którego stosuje się przemoc fizyczną, może też mieć wybite lub nadłamane zęby, a także zaniedbania jamy ustnej.”*
Odontologia sądowa to często ostatnia deska ratunku w przypadku próby indentyfikacji zwłok niewiadomego pochodzenia. Można je zidentyfikować z osobą, która zaginęła jakiś czas temu dzięki zestawieniu dokumentacji stomatologicznej całego leczenia (od czasów szkoły, studiów, służby wojskowej, dokumentacja uzyskana od rodziny, zdjęcia RTG zębów, szczęki, prywatne dokumenty) ze znalezionymi zębami denata. Wg danych Interpolu aż 86% tego typu ofiar zostaje zidentyfikowanych na podstawie zębów, 12% na podstawie odcisków palców, a 0,5% na podstawie badań DNA.
*źródło: http://www.kryminalistyka.org.pl/artykuly/ekspertyza-odontoskopijna-w-praktyce-kryminalistycznej-i-sadowej/
** zespół morfologiczno-czynnościowy tkanek i narządów w obrębie jamy ustnej i twarzoczaszki stanowiący funkcjonalną całość i biorący udział w pobieraniu pokarmu (żuciu, wstępnemu trawieniu i połykaniu), artykulacji dźwięków, oddychaniu i wyrażaniu emocji. (https://pl.wikipedia.org/wiki/Uklad_stomatognatyczny)
